Z pewnością Bóg nie jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre wynagradza, a za złe karze. Co najwyżej może być stwórcą, inżynierem i administratorem mechanizmów wszechświata. José Saramago w swojej ostatniej przełożonej na polski powieści prócz prawd wiary nie zawaha się podważyć również dekalogu oraz wszelkich zasad, które nakazuje przestrzegać tak zwane boskie prawo. Prawo, które z Bogiem nie ma nic wspólnego.

Gilda Lopes zabrała José Saramago do restauracji Pod Słoniem. Tam pisarz dostrzegł ustawione w rządku drewniane figurki. Kiedy zapytał, co przedstawiają, powiedziano mu, że chodzi o podróż słonia, który w roku 1551 przeszedł z Lizbony do Wiednia. Saramago zainteresowany tą opowieścią, postanowił opisać szlak Salomona. W taki sposób powstała „Podróż słonia”, powieść o prostej fabule, pokazująca jak należy pisać o rzeczach zwykłych, by objawiły się nam niezauważonym dotąd pięknem.

„Mały pamiętnik” to jedna z ostatnich książek zmarłego dwa lata temu portugalskiego noblisty José Saramago. I choć trudno uznać ją za najlepszą książkę pisarza, to uwodzi ona czytelnika, wprowadzając go w odległy świat portugalskiej prowincji i lizbońskich przedmieść I połowy XX wieku.