„Nawet jeśli nigdy Nagrody Nobla nie otrzymam, to i tak umrę jako szczęśliwy człowiek” – powiedział Amos Oz, gość 29. wydania Xięgarni . Wybitny izraelski prozaik opowiadał o niezmienności ludzkiej natury, nowych technologiach, zmysłowej przyjemności czytania, a także ideologicznych i politycznych małżeństwach.

Życie w kibucu

Autor „Wśród swoich” tłumaczył, co to takiego kibuc, i opowiadał jak wyglądało życie w nim. „Założyciele kibuców pragnęli zmienić ludzką naturę. Była to chyba jedna z najbardziej ambitnych rewolucji XX wieku” – mówił. Do dziś w Izraelu istnieje około 200 takich kolektywów. „Nie da się zmienić ludzkiej natury, nie ma takich warunków, w których byłoby to możliwe. Gdy zapytam siebie samego, co zmieniło się w sposobie, w jaki kochamy się od czasów biblijnych, do dziś… Może tylko papieros po?” – powiedział autor „Mojego Michaela”. Czym są kibuce dziś? Socjaldemokratyczną wspólnotą, która dopuszcza indywidualną tożsamość. Dzięki temu stały się atrakcyjne dla młodych ludzi z dużych miast.

Bunt przeciwko ojcu

Amos Oz mówił również o buncie przeciwko światu swojego ojca: „Postanowiłem stać się wszystkim, czym on nie był. On był uczonym, ja zostałem kierowcą traktora; on był konserwatystą, ja zostałem socjalistą; on był niskim mężczyzną, ja postanowiłem być bardzo wysoki. Nie udało mi się to, ale próbowałem”. Pisarz w kibucu, „najlepszym z możliwych uniwersytetów”, spędził 30 lat. „Dowiedziałem się tam więcej o naturze ludzkiej, niż gdybym dziesięć razy odbył podróż dookoła świata” – dodał autor „Wśród swoich”. Oz wspomniał także o paradoksach życia w kibucu.

Małżeństwa ideologii

„Ideologie łączą się w dziwne małżeństwa” – powiedział Oz na pytanie Agaty Passent, jak można pogodzić judaizm z marksizmem. „Żydzi od zawsze cenili równość w życiu społecznym. Nie lubili tych, którzy się wywyższali” – stwierdził prozaik. Jednakże – zauważył Oz – „każdy Żyd wie lepiej; w naszej kulturze istnieje bardzo silny gen anarchistyczny”. Na pytanie Mariusza Cieślika, czy myśli o Polsce jako o kraju, w którym dokonał się Holokaust, czy też raczej jako o miejscu, w którym przez 1000 lat Żydzi i Polacy tworzyli razem historię, Oz odpowiedział, że pozostały w nas wspólne geny kulturowe, mimo że „małżeństwo” polsko-żydowskie zakończyło się tragicznie. Musimy dbać o to wspólne dziedzictwo.

Nowości i felietony

Michał Rusinek oprowadzał widzów po książce „Jak czytać malarstwo polskie. Od XI wieku do 1914 roku” Doroty Folgi-Januszewskiej, Michał Komar na przykładzie „Roxany” Daniela Defoe wyjaśniał, dlaczego zbrodnia popłaca częściej niż cnota . Hanna Bakuła polecała biografię Majakowskiego autorstwa Bengta Jangfeldta. Prowadzący program, Agata Passent i Mariusz Cieślik, przyglądali się najciekawszym nowościom, a także omawiali bestsellery pośród poradników.

Zapraszamy do obejrzenia kontynuacji wywiadu z Amosem Ozem.

Program „Xięgarnia” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Promocja czytelnictwa”.