“Araukana” to perła renesansowej poezji epickiej, uważana jest za epopeję narodową Chilijczyków. Jej autor, Alonso de Ercilla y Zúñiga, był Hiszpanem i brał udział w walkach z Araukanami, broniącymi swoich ziem na terenach dzisiejszego Peru.

Czesław Ratka od kilkudziesięciu lat fascynuje się historią odkrycia i podboju Ameryki, a lektury tekstów z tej dziedziny stały się dla niego inspiracją do nauki języka hiszpańskiego, umożliwiającą poznawanie relacji uczestników szesnastowiecznych wypraw odkrywczo-zdobywczych w oryginale. Z czasem ośmielił się do podjęcia własnych prób translatorskich: kilkanaście lat temu dokonał przekładu relacji Álvara Núñeza Cabeza de Vaca Naufragios. Pierwszą przymiarkę do przekładu “Araukany” podjął pięć lat temu. Dzięki uporowi i konsekwencji doprowadził tłumaczenie do końca, zajęło mu to około 4500 godzin.

Nagroda Instytutu Cervantesa w Polsce za Tłumaczenie Literackie jest wyrazem uznania dla zasług i trudu tłumaczy literatury hiszpańskojęzycznej w Polsce. Dotychczasowymi laureatami Nagrody są uznani tłumacze, m.in. Carlos Marrodán Casas, Ewa Zaleska, Filip Łobodziński, Wojciech Charchalis, Tomasz Pindel i Marta Szafrańska-Brandt.