Tę historię znają nawet ci, którzy nie interesują się literaturą. W 1988 roku znany autor nagrodzonych Bookerem „Dzieci północy” wydaje „Szatańskie wersety”. Powieść w której jedna z kilku opowiadanych historii dotyczy niejakiego Mahmuda, postaci przypominającej proroka Mahometa. Rushdie, choć pochodzi z muzułmańskiej rodziny, kompletnie nie zrozumiał, jakie mogą być konsekwencje tej publikacji. Zaczyna się od protestów w Pakistanie, potem są demonstracje w Wielkiej Brytanii, Iranie i kilku innych krajach świata, aż wreszcie ajatollah Chomeini wydaje fatwę. Każdy muzułmanin ma prawo zabić autora „bezbożnej książki”.

Jest rok 1989. W Polsce zaczyna się Okrągły Stół. Rushdie na dekadę schodzi do podziemia, z którego właśnie wyszła nasza „Solidarność”. Nie bez podstaw sądzi, że może zostać zabity. W następnych latach z ręki fanatyków ginie jego japoński tłumacz, a autor włoskiego przekładu i norweski wydawca ledwo uchodzą z życiem z zamachów. Pisarz ukrywa się w dziesiątkach domów pod ochroną brytyjskiej policji (najczęściej nadzoruje go czterech policjantów). Pomagają mu w tym setki ludzi dobrej woli. Życie w ukryciu obfituje w momenty dramatyczne, jak wtedy gdy jest niemal pewien, że zamordowano jego syna i byłą żonę, ale zdarzają się i komiczne, np. gdy, by uniknąć dekonspiracji, chowa się pod stołem przed hydraulikiem. Co zdumiewające Rushdie w tym czasie pisze kilka dobrych książek (przede wszystkim „Ostatnie westchnienie Maura” i „Ziemię pod jej stopami”), dwa razy się rozwodzi i poznaje czwartą żonę. Ba, nawet zostaje ojcem. Jest to możliwe dzięki dyskrecji jego przyjaciół, którzy nigdy nie „spalili” żadnej z kryjówek. To wszystko opisuje Rushdie w „Josephie Antonie” (tytuł to nazwisko pod którym się ukrywał, a wziął je od imion ulubionych klasyków Antoniego Czechowa i Josepha Conrada).

Ale znajdziemy w tej książce dużo więcej. Bardzo ciekawe jest obserwowanie reakcji zachodniego świata na fatwę, gier politycznych wokół tej sprawy i najróżniejszych inicjatyw podejmowanych przez samego Rushdiego oraz jego przyjaciół, by mógł wyjść z ukrycia. Pisarz nie oszczędza nikogo, w tym także siebie, opowiada z pasją i szczerze, bywa bardzo dowcipny i bardzo brutalny.

To skąd lekkie rozczarowanie? Wynika ono z proporcji. Grubo ponad 80 procent tekstu 600-stonicowej autobiografii Rushdiego to jego wspomnienia z życia w ukryciu. Pasjonujące przez jakieś 200 stron, dalej już tylko ciekawe, a momentami nawet lekko nużące. Ile można się w końcu ekscytować kolejnymi zmianami kryjówek i ochroniarzy? Tymczasem to, co zajmuje raptem pierwszych kilkadziesiąt stron książki – opowieść o Indiach, Pakistanie, ukochanym rodzinnym Bombaju – aż prosi się o uzupełnienie, rozbudowanie, komentarze. Podobnie jak skomplikowane relacje Rushdiego z Anglią, kulturą brytyjską i jego wrastanie w Londyn (który stał się jego drugą „małą ojczyzną”). Brakuje też w tej książce głębszej charakterystyki mulutikulturowych inspiracji których pełna jest proza autora „Dzieci północy”. Rushdie, czego dowodzi wielokrotnie w autobiografii, jest na tyle świadomym autorem, że mógłby je wyczerpująco przestawić. Nie robi tego, bo nie chce. Woli wyrzucić z siebie skrywaną latami frustrację, wynikającą z życia w nieustannym zagrożeniu.

W sumie jednak nie ma co narzekać. „Joseph Anton” nie zostawia czytelnika obojętnym i zapada w pamięć. Ponieważ po lekturze ma się poczucie lekkiego niedosytu, aż chce się po odłożeniu książki sięgnąć po kolejne dzieło Rushdiego.