Europejska Noc Literatury to organizowane w różnych miastach kontynentu święto czytelników, którzy tego wieczoru usłyszeć mogą znakomitą prozę w interpretacjach wybitnych twórców kultury, a przy okazji odwiedzić przestrzenie miasta, które często na co dzień nie są dostępne dla zwiedzających. 9. edycja Europejskiej Nocy Literatury we Wrocławiu odbędzie się 29 sierpnia w okolicach ronda Powstańców Śląskich. Kuratorem wydarzenia jest w tym roku dziennikarz literacki i pisarz Max Cegielski. To właśnie on jest autorem koncepcji tematycznej Europejskiej Nocy Literatury 2020,  która odbędzie się pod hasłem „Podróż”.

Kluczem doboru tekstów nie będzie ani ich gatunek (powieść czy reportaż), ani data wydania (w programie pojawią się zarówno nowości, jak i literackie klasyki) – zamiast tego wybrane książki połączy motyw szeroko pojętej podróży, przemieszczania się, spaceru i wyprawy, zmiany miejsca pobytu, emigracji, ucieczki, turystyki, komunikacji. Kluczem doboru nie jest data powstania książki, ani to czy możemy włożyć ją do szufladki z napisem „fiction” czy „non fiction”. Nie chodzi o wybór znanych bestsellerów, czy odwrotnie, niszowych, ambitnych narracji – wyjaśnia koncepcję programową Max Cegielski. – Wybrałem różnorodne teksty, w których bohaterowie bądź autorzy, narratorzy są w ruchu, przyglądają się uważnie mapom, otoczeniu, podróżują i filozofują, starają się zrozumieć świat. Czytane fragmenty ułożą się w mapę zakątków, dziejów i gatunków literackich Europy.

10 książek, 10 wypraw

Podróż zaczynamy z klasyką powieści: wraz z Hansem Castorpem, bohaterem powieści Tomasza Manna „Czarodziejska góra”, ruszymy do serca Europy, w Alpy. Następnie przemieścimy się na krańce kontynentu. Przewodnikami będą dla nas: Kapka Kassabova i jej reportaż „Granica. Na krawędzi Europy” – o kurdyjskim małżeństwie, które w poszukiwaniu pokoju ląduje na Bałkanach; Jurij Andruchowycz, z którego „Leksykonem miast intymnych” przeprawimy się z ze wschodnich granic Europy (Ukrainy) na jej zachodnie flanki (do Hiszpanii i Portugalii); wreszcie Sylvain Tesson, który tworząc „Lato z Homerem” zamieszkał na greckiej wysepce, by poczuć na własnej skórze wpływ geografii na podstawowe dla kultury Europy dzieła. Przez pogranicze, zarówno geograficzne, jak i kulturowe podróżują także bohaterowie powieści „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk. Polska noblistka zabiera nas na granice gatunków literackich oraz dawnej Rzeczpospolitej, rzeczywistości i metafizyki – zgodnie z podtytułem: „Wielka podróż przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych”. Wskrzeszone przez autorkę zapomniane, zatarte dukty przemierza także Robert MacFarlane: w eseistyczno-przyrodniczo-historycznej książce „Szlaki. Opowieści o wędrówkach” opisuje krajobraz, tłumaczy geologię i idzie na piechotę zapominanymi traktami.

W programie ENL-u znajdzie się i pozycja, która zamiast na konkretnym punkcie topograficznym skupiać się będzie na samej mapie: bohater powieści Michela Houellebecqa „Mapa i terytorium”, Jed Martin, robi karierę artystyczną fotografując właśnie rozmaite plany. To prowadzi nas do najbardziej współczesnych zjawisk opisanych przez Jennie Dielemans w „Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym” – dzięki szwedzkiej dziennikarce dowiemy się, skąd właściwie wzięła się idea wakacji i kiedy podróż stała się urlopem, wytchnieniem od codziennych obowiązków. Zanim wojaże stały się towarem, miały być jednak edukacyjną i romantyczną inspiracją, dlatego odwiedzimy Włochy widziane oczami Mary Shelley, jednej z bohaterek biograficznej prozy na skrzyżowaniu gatunków – „Buntowniczki” autorstwa Charlotte Gordon, która potrafiła wczuć się w XIX-wiecznego ducha i historię emancypacji kobiet. Wreszcie, podróże mogą być bliskie i dalekie, jak w „Mojej walce”, gdzie Karl Ove Knausgård doznaje objawienia w podmiejskim pociągu.