Polski senior w cyfrowym świecie książek
Wysoki wskaźnik wykluczenia cyfrowego, niskie dane czytelnictwa wśród osób 50+, a z drugiej strony – ponad milion seniorów zarejestrowanych na Facebooku1. Czy w Polsce e-czytanie ma szansę przyjąć się wśród najstarszych?
Badania CBOS jednoznacznie wskazują, iż odsetek osób korzystających z internetu spada z wiekiem. W najmniej licznej grupie wiekowej (65+) wartość ta sięga 23% z badanej populacji. Jednak już osoby w wieku 55-64 lata pozostają online dwa razy częściej.2 Jednak zaskakującym jest fakt, że przedstawiciele obu grup wiekowych często łączą się z siecią bezprzewodową używając komórek, laptopów, tabletów czy netbooków.
Kiedy dane te zestawimy ze stosunkowo niską popularnością czytelnictwa wśród najstarszych Polaków (17% badanych powyżej 50 r.ż3), perspektywy rozwoju rynku e-booków, audiobooków i czytników nie rysują się optymistycznie. Jednak czy na pewno taka wizja jest prawdziwa?
Dla osób z najstarszych grup wiekowych czytanie może stanowić duże wyzwanie. Ceny książek są stosunkowo wysokie i zakup ich może stanowić poważne obciążenie dla budżetu. W większych miastach, gdzie są dostępne biblioteki, seniorzy mają możliwość rozwiązania tego problemu, jednak często przebycie odległości z domu do wypożyczalni jest dystansem nie do pokonania.
Słabnący wzrok, przesuszanie gałki ocznej i spadająca koncentracja także mogą zniechęcać do spędzania czasu wolnego z książką. Trudno jest znaleźć ciekawą pozycję, bestseller czy po prostu ulubioną lekturę w wydaniu, które ma czcionkę wystarczająco wyraźną dla oczu naszej babci i dziadka.
Z drugiej strony widać wyraźną ciekawość nowinek technologicznych, zwłaszcza wśród wykształconych seniorów mieszkających w większych miastach. Chętnie korzystają z tabletów czy smartfonów, aby pozostawać w kontakcie z najbliższymi. Zatem producenci telefonów komórkowych mają w swoich ofertach modele przeznaczone specjalnie dla najstarszych, organizacje społeczne zachęcają do „oswajania” komputerów i nauki korzystania z internetu, a programy zapobiegania wykluczeniu cyfrowemu w tej grupie wiekowej są realizowane również w mniejszych miejscowościach.
W starzejącym się społeczeństwie koniecznością, a nie tworzeniem potrzeby, staje się dostosowywanie mobilnych rozwiązań do wymagań osób starszych. Oczekują oni łatwych w obsłudze urządzeń, czytelnych komunikatów, przejrzystego i najbardziej jak to możliwe uproszczonego menu. Dzisiejsze czytniki e-booków spełniają te wymagania.
Korzyści z e-biblioteczki są niezaprzeczalne. Promocje na e-booki są bardzo częste, technologia E Ink jest przyjazna dla wzroku, urządzenie pozwala dowolnie powiększyć czcionkę, wiele z nich ma wbudowane podświetlenie ekranu, a obsługa jest niezwykle prosta, zwłaszcza, gdy menu jest w języku polskim. Dla osób, którym korzystanie z dotykowych ekranów sprawia trudność zostały zaprojektowane czytniki z bezdotykowym wyświetlaczem (np. PocketBook Basic Lux), a miłośnicy słuchowisk mogą skorzystać z funkcji Text-to-Speech dostępnej w wybranych modelach.
Aby obsłużyć czytnik, wcale nie trzeba mieć doktoratu z dziedziny technologii. Wystarczy wiedzieć, jak włączyć urządzenie, otworzyć wybraną książkę, przerzucać strony i wrócić do menu głównego. Na początku „znajomości” z czytnikiem zapewne będą pojawiać się jakieś trudności, ale cierpliwe wyjaśnienia oraz, w niektórych przypadkach, rozpisany w punktach ilustrowany instruktaż na pewno ułatwią e-czytanie.
Jedyną kwestią stanowiącą poważniejsze wyzwanie jest pobieranie nowych książek. Niezaprzeczalnie są osoby, dla których zakupy w internecie nie stanowią problemu i one będą umiały samodzielnie zadbać o swoje wirtualne półeczki. Jeśli jednak senior nie poradzi sobie z takim zadaniem, nadal jest wiele możliwości uzupełniania zasobów czytelniczych. Czytniki wyposażone w Wi-Fi bardzo łatwo połączyć z internetem i, tym samym, pobrać nowe książki na przykład za pomocą konta Dropbox. Wystarczą dwa dotknięcia ekranu i, po wcześniejszym zdefiniowaniu dedykowanej funkcji Send-to-PocketBook, e-booki zostaną przesłane na urządzenie. Zawsze też można częściej odwiedzić starszego e-czytelnika i pobrać mu listę wybranych lektur lub wgrać ją z karty microSD. Na pewno będzie to bardzo miła wizyta!
2 CBOS „Komunikat z badań: Korzystanie z internetu” Warszawa, kwiecień 2017
3 „Stan czytelnictwa w Polsce w 2016 roku” raport Biblioteki Narodowej