Spotkanie z Joanną Tokarską-Bakir
Joanna Tokarska-Bakir – antropolożka kultury, eseistka, pracowniczka naukowa UW i PAN – w swojej nowej książce „Okrzyki pogromowe” odkrywa nieujawnione dotąd fakty na temat dramatycznych losów Żydów ukrywających się podczas wojny w lasach i wsiach rejonu kielecko-sandomierskiego. Promujące publikację spotkanie z autorką odbędzie się 29 października w Warszawie.
Profesor nauk humanistycznych Joanna Tokarska-Bakir pracuje w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW i Instytucie Slawistyki PAN. Jako badaczka zainteresowana jest przede wszystkim antropologią religii, kultami ludowymi, pielgrzymkami, kulturą ponowoczesną, tybetologią, polską religijnością ludową, stosunkiem Polaków do Żydów oraz Zagładą Żydów. Tokarska-Bakir została uhonorowana m.in. nagrodą “Res Publiki Nowej” za najlepszy esej roku 2001, Nagrodą im. Poli Nireńskiej i Jana Karskiego za rok 2007 oraz Nagrodą im. Ks. Stanisława Musiała 2010. Opublikowała kilka książek, wśród nich rozprawę “Legendy o krwi. Antropologia przesądu”.
W swej najnowszej publikacji Joanna Tokarska-Bakir opisuje sytuację Żydów ukrywających się po likwidacji gett we wsiach regionu kielecko-sandomierskiego, zwłaszcza stosunek do nich miejscowej ludności chrześcijańskiej oraz partyzantów, zarówno formacji podporządkowanych Armii Krajowej, jak i Armii Ludowej. Istotnym przedłużeniem głównego tematu są dzieje Żydów tego rejonu po zakończeniu wojny, z cezurą pogromu kieleckiego w lipcu 1946, a następnie dzieje pamięci o tych wydarzeniach: porównanie zapisanych relacji, zeznań sądowych bądź wysłuchanych opowieści żydowskich i polskich. Autorka stroni od uogólnień, pokładając nadzieję raczej w studiach dobrze udokumentowanych przypadków. Z nich najbardziej dramatyczne są historie dwóch partyzanckich oddziałów: AL „Świt” i AK „Wybranieckich” – oba bezlitośnie zabijały Żydów zgłaszających się na ochotnika do walki z Niemcami oraz ukrywających się po lasach, niekiedy dokonując egzekucji pod pozorem fikcyjnego wyroku sądu specjalnego za rzekomą współpracę z okupantem. Książka opowiada też dzieje relacji jednego z żołnierzy oddziału „Barabasza”, Ryszarda Maja, którego wstrząsająca opowieść o wykonywanych przez partyzantów egzekucjach Żydów nie została dotąd ujawniona.
Spotkanie z pisarką odbędzie się 29 października o godz. 19:00 w siedzibie Gazety Wyborczej w Warszawie (ul. Czerska 8/10). Poprowadzi je Anna Bikont. Gościem specjalnym debaty będzie Irena Grudzińska-Gross.
B.S.
