Znamy zwycięzców Rankingu Bibliotek 2015

23 listopada 2015

Znamy zwycięzców Rankingu Bibliotek 2015

Aktualność

W 2015 roku po raz piąty Instytut Książki i „Rzeczpospolita” nagrodziły samorządy najbardziej zaangażowane w kulturalny rozwój swojej gminy. Docenieni zostali ci, dla których dobrze działająca biblioteka gminna jest najlepszym świadectwem dbałości samorządu o zapewnienie łatwego i bezpłatnego dostępu do kultury, wiedzy i nowych mediów.

Za nami ogłoszenie wyników V edycji rankingu najlepiej prowadzonych bibliotek. Podczas gali nagrodzeni zostali przedstawiciele samorządów i bibliotek z pierwszej dziesiątki rankingu oraz liderzy każdego z województw.

Przygotowując ranking, rozesłaliśmy ponad 2300 ankiet do wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz małych miast mających mniej niż 15 tys. mieszkańców. Uzyskaliśmy blisko 800 odpowiedzi.

Krótkie podsumowanie statystyczne Rankingu Bibliotek 2015

W 2015 r. otrzymaliśmy ok. 800 ankiet od bibliotek publicznych z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz małych miast mających mniej niż 15 tys. mieszkańców.

Wśród bibliotek, które nadesłały ankiety aż 73 % posiada filie.

Ponad 50% placówek bibliotecznych jest przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, przeważnie są to nowe biblioteki lub nowo powstałe filie.

W prawie 60% placówek można skorzystać ze specjalistycznych zbiorów przeznaczonych dla osób niewidzących lub słabowidzących (np. książki z dużą czcionką lub książki mówione).

Niemal we wszystkich bibliotekach zgłoszonych do rankingu można skorzystać z Internetu, a w ponad 80% także z WI-FI. Ponad 70% placówek deklaruje, że posiada własną stronę internetową.

W porównaniu do lat ubiegłych wzrosła dostępność księgozbioru w Internecie. Około 68% bibliotek deklaruje posiadanie katalogu internetowego. Obecnie 100% księgozbioru dostępnego on-line posiada już około 30% wziętych pod uwagę bibliotek. Średnio dostępne w Internecie jest ponad 50% księgozbioru.

Biblioteki to miejsca, w których nie tylko wypożycza się książki. W 45% z nich działają kluby i koła czytelnicze. Ponad 42% bibliotek organizuje czas wolny proponując np. koła teatralne, muzyczne, filmowe.

Biblioteki chętnie współpracują z różnymi organizacjami pozarządowymi. Aktywną współpracę w środowisku lokalnym deklaruje ponad 77% branych pod uwagę bibliotek.

Biblioteki publiczne coraz częściej nawiązują współpracę z bibliotekami szkolnymi, organizując spotkania autorskie, akcje pro czytelnicze. Informuje o tym prawie 80% ankietowanych bibliotek.

Średni tygodniowy czas otwarcia biblioteki głównej wynosi 42 godziny, natomiast filie są otwarte 22 godziny w tygodniu.

W bibliotece głównej na stanowiskach bibliotekarskich w przeliczeniu na etaty pracuje 2,7 osoby.

Średnia powierzchnia głównej siedziby biblioteki wynosi ponad 200 mkw. a filii około 60 mkw.

Średnio na każde 1000 mieszkańców 142 jest czytelnikami biblioteki. Jedna osoba średnio wypożycza 20 książek rocznie.

Średni księgozbiór biblioteki to ponad 38 tys. książek. Około 30% to książki nabyte po 2004 roku. W 2014 roku średnio do jednej biblioteki trafiło ponad 1060 nowych książek.

W większości bibliotek dotacje w 2015 roku pozostały na takim samym poziomie jak w 2014 roku. Średnia dotacja dla biblioteki stanowi 1,01% budżetu gminny.

5 lat Rankingu Bibliotek podsumowanie

Pierwszy Ranking Bibliotek został opublikowany w 2011 roku. Zebraliśmy wtedy 602 ankiety.

Do poniższego zestawienia przyjęliśmy tylko biblioteki, które były uwzględnione w rankingu bibliotek z 2011 i 2015 roku.

Średnia powierzchnia głównej siedziby biblioteki w 2011 roku wynosiła ponad 186 mkw (obecnie 221 mkw.), filii 56 mkw. (obecnie 61 mkw.).

Średni tygodniowy czas otwarcia biblioteki głównej nadal wynosi 42 godziny, filie są otwarte około 22 godziny w tygodniu, czyli praktycznie nie uległ zmianie.

Średnia dotacja dla biblioteki w 2011 roku wynosiła 0,9 % budżetu gminny, w 2014 roku wzrosła do 1,1 %.

5 lat temu ponad 45% placówek bibliotecznych było przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, obecnie obserwujemy znaczą poprawę, to 56% ankietowanych bibliotek. Niemal we wszystkich bibliotekach można było skorzystać z Internetu. W 2011 roku 56% bibliotek posiadało stronę internetową, obecnie jest ich ponad 75%.

W 2011 roku średnio do jednej biblioteki trafiło 952 nowych książek, obecnie jest to ponad 1190.

Biblioteki to nie tylko wypożyczalnie książek, w ponad 50% z nich działają kluby i koła czytelnicze, a w ponad 40% bibliotek organizuje inne zajęcia np. warsztaty teatralne, muzyczne, czy filmowe. Nie zmienił się udział klubów czytelniczych, natomiast od 2011 r. wzrosła liczba innych zajęć i warsztatów tematycznych organizowanych przez biblioteki.

19 listopada 2015 r. ukazał się także 4-kolumnowy dodatek do dziennika „Rzeczpospolita” – Ranking Bibliotek 2015 z listą najlepszych placówek. Pełna lista będzie dostępna na stronach internetowych „Rzeczpospolitej” oraz Instytutu Książki.

Metodologię rankingu opracowała kapituła w składzie: Grzegorz Gauden, dyrektor Instytutu Książki; Paweł Jabłoński, Zastępca Redaktora Naczelnego dziennika „Rzeczpospolita”; Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej; Elżbieta Stefańczyk, prezes Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich; Andrzej Tyws, przewodniczący Konferencji Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych oraz Anna Cieślak-Wróblewska z dziennika „Rzeczpospolita”.

Przyjęta metoda oceny bibliotek premiuje działania na rzecz jakości i komfortu obsługi czytelników, poziom czytelnictwa, liczbę kupowanych nowości i wydatki samorządu na utrzymanie placówki.

Celem organizatorów Rankingu Bibliotek jest rozpropagowanie najlepszych praktyk w prowadzeniu tego typu instytucji kulturalnych. Chcemy, by biblioteki były nie tylko miejscem dostępu do kultury, ale stały się ośrodkami organizującymi życie społeczne gminy, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.

Maksymalnie można było uzyskać 345 punktów:

powierzchnia biblioteki razem z filiami w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; liczba książek zakupionych w 2014 r. na 1000 mieszkańców; udział dotacji podmiotowej dla biblioteki w budżecie gminy w 2014 r. – maksymalnie po 30 pkt.
czytelnicy bibliotek publicznych w gminie w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w 2014 r.; wypożyczenia księgozbioru na jednego czytelnika w 2014 r. – maksymalnie po 25 pkt.
kryteria: liczba godzin otwarcia biblioteki głównej w tygodniu; formy dostępu do Internetu dla czytelników; jakość i wielkość księgozbioru w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; udział pozyskanych dotacji zewnętrznych w budżecie biblioteki w 2014 r.; liczba stale dostępnych tytułów prasowych; zapis o rozwoju bibliotek w strategii rozwoju gminy – maksymalnie po 20 pkt.
zatrudnienie na stanowiskach bibliotekarskich w 2014 r.; liczba odbytych przez personel szkoleń podnoszących kompetencje pozabiblioteczne; dostępność katalogu przez Internet, liczba działających w bibliotece kół; współpraca z organizacjami pozarządowymi; korzystanie z pomocy wolontariatu i po raz pierwszy w tym roku, współpraca ze szkołami – maksymalnie po 10 pkt.
posiadanie strony internetowej; udogodnienia dla osób niepełnosprawnych; oferta dla osób niewidzących i niedowidzących – maksymalnie po 5 pkt.

Sposób oceny – w większość kryteriów najwyższą liczbę punktów uzyskiwały te biblioteki, w których wskaźniki były wyższe niż 1,75 średniej, dla wskaźników poniżej 0,25 średniej nie przyznawaliśmy punktów. Część kryteriów oceniana była w systemie zero – jedynkowym.

Laureaci Rankingu Bibliotek 2015

I miejsce
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin