„Kultura polska i literatura polska jest jedną z najciekawszych w Europie Środkowej” – mówił György Spiró, gość 39. wydania Xięgarni, laureat Angelusa. Autor „Mesjaszy” literaturą polską zainteresował się dopiero pod koniec studiów, ale poświęcił jej dużą część swego życia.

Polacy nie doceniają swoich wielkich postaci

„Obie postaci są ogromne, wielkości europejskiej. Polacy ich nie doceniają” – mówił węgierski prozaik o Andrzeju Towiańskim i Wojciechu Bogusławskim, bohaterach jego powieści (odpowiednio: „Mesjaszy” i „Iksów”). Bogusławski był postacią nietuzinkową, niezwykle wielostronną, bohaterem narodowym i ojcem polskiego teatru, duchowym następcą przebywającego na emigracji Kościuszki. Spiró opowiadał, że trafił na historię Towarzystwa Iksów dzięki dyrektorowi wrocławskiego Ossolineum. „Od razu wiedziałem, że jest to wspaniały temat na powieść” – dodał.

Polskie elity na usługach Cesarstwa

Kim byli Iksowie? Recenzje teatralne w Królestwie Kongresowym pisywali niemal wszyscy członkowie rządu, w tym Koźmian, Osiński, Niemcewicz. Czego chcieli? „Przez recenzje mogli wygłosić swoje poglądy polityczne. Ich celem było zachowanie spokoju”. Działo się to tuż po wojnach napoleońskich. Elity pragnęły rozwoju gospodarczego, ale nie dążyły do otwartego oporu wobec Rosji. Teatr był wówczas masową rozrywką, mógł pobudzać do buntu. Dlatego Bogusławski był dla elit zagrożeniem.

Nowości i felietony

Michał Rusinek oprowadza tym razem po Holandii, przyglądając się niderlandzkiemu malarstwu i tamtejszej kulturze… sprzątania. Michał Komar opowiadał o wierze, nauce, cudach i in vitro w związku z uzdrowieniem króla Augusta II. Piotr Cyrwus polecał „Nowele” Tomasza Manna, a Zuzanna Ziomecka rekomendowała „Jedzenie zwierząt” Jonathana Safrana Foera. Prowadzący program, Agata Passent i Mariusz Cieślik, przyglądali się najciekawszym nowościom, a także omawiali bestsellery.

Zapraszamy do obejrzenia kontynuacji wywiadu z Györgym Spiró.

Program „Xięgarnia” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Promocja czytelnictwa”.