Po wyzwoleniu Czechosłowacji przez Armię Czerwoną w 1945 roku, młoda kobieta o imieniu Zuzana zostaje oskarżona o zdradę kochanka, radzieckiego partyzanta. Zesłana do Gułagu, rodzi syna. Chłopcu udaje się przeżyć. Codzienność Zuzany to wieloletnia walka o przetrwanie wśród kobiet, które więcej dzieli niż łączy. Po śmierci Stalina zesłańcy mogą wrócić do swoich domów. Syn Zuzany będzie jednak, jak przystało na sowieckiego obywatela, nosił czerwoną chustę pionierów wokół szyi… Sześćdziesiąt lat później kobieta rozmawia z pewną studentką, która przygotowuje pracę na temat macierzyństwa w trudnych warunkach.

Pavol Rankov na co dzień pracuje jako wykładowca na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Jego twórczość tłumaczona była m.in. na język angielski, niemiecki, czeski, węgierski, polski, rumuński, szwedzki, japoński, hindi i arabski. Rankov jest autorem trzech zbiorów opowiadań: “Z perspektywy czasu”, “My i oni / Oni i my” oraz “W pobliżu”. Ich polski wybór ukazał się w 2011 r. pod tytułem “Bratysława jest mała’. W 1995 r. pisarz otrzymał prestiżową Nagrodę im. Ivana Kraski, przyznawaną debiutującym słowackim autorom.

Historyczna powieść Rankova “Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)” otrzymała w 2009 r. Europejską Nagrodę Literacką oraz kilka prestiżowych nagród słowackich (m.in. Nagrodę Czytelników dziennika „SME” czy Nagrodę Fundacji Banku Tatra). Adaptacja powieści została wystawiona przez Słowacki Teatr Narodowy. W 2011 roku ukazała się jego najnowsza powieść “Matki”.

Zachęcamy do lektury fragmentu powieści Rankova.