„Solo” Rana Dasgupty otwiera sugestywny obraz. Na skutek wzniesienia tamy pewne miasto zostało zalane wodą. Osiemdziesiąt lat później zaporę rozebrano. Gdy poziom rzeki opadł, ukazały się pokryte mułem i wodorostami ulice, stare budynki, dawne modele aut, słowem: przeszłość. Zapomniane znów dało o sobie znać. Jeśli to miasto potraktujemy jako metaforę pamięci, to Ulrich – bohater „Solo” – będzie jego najczulszym i jedynym archeologiem.

Ulrich, prawie stuletni, ociemniały starzec snuje pasjonującą opowieść o swoim życiu. Urodzony na początku XX wieku w Bułgarii, w dobrze sytuowanej rodzinie, był świadkiem najważniejszych wydarzeń minionego stulecia: wojen, przewrotów i rewolucji. Doświadczył komunizmu i dwuznacznych uroków demokracji. Mieszkał w międzywojennym Berlinie i komunistycznej Sofii. Wspomina opanowane przez mafię Tbilisi lat 90. i Nowy Jork XXI wieku. Rozmyśla o muzyce (jest niespełnionym skrzypkiem), dawnych miłościach i eksperymentach chemicznych, nad którymi bezowocnie spędził szmat czasu (marzył o wynalezieniu nowego tworzywa).

To nagromadzenie wątków może budzić wątpliwości – czy pisarz zapanował nad wszystkimi elementami powieści, czy nie połączył ich cokolwiek przypadkowo? – które jednak rozwiewają się w czasie lektury. „Solo” przyjemnie zaskakuje: mamy pełnokrwistego bohatera i spójną, zajmującą narrację. Dodatkowym atutem powieści jest jej klasyczny, elegancki język – brawa dla Michała Kłobukowskiego za świetne tłumaczenie.

Książka Dasgupty to rzecz o pasji i pragnieniu spełnienia marzeń za wszelką cenę. Tą ceną, jak podpowiada tytuł, jest samotność: oprócz doglądającej go sąsiadki Ulrich nie ma nikogo. Pozostały mu tylko wspomnienia i „sny na jawie”, wymarzone, alternatywne historie jego życia, które wypełniają drugą połowę powieści. To one są prawdziwym dziełem Ulricha, wirtuoza pamięci. Lektura obowiązkowa.