Styczeń 2020 – 75 lat od wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz

27 stycznia obchodziliśmy okrągłą 75 rocznicę wyzwolenia obozu zagłady w Auschwitz. Przy tej okazji rynek literacki zalała lawina książek o tematyce obozowej. Niestety na fali popularności „Tatuażysty z Auschwitz” premierę miało kilkanaście książek, w których Zagłada stanowi tło historyczne dla powieści obyczajowych. W kilku z nich badacze dopatrzyli się znacznych odchyleń historycznych.

Na szczęście w tym czasie reedycje miało kilka ważnych dzieł, które kultywują pamięć o milionach ofiar hitlerowskich zbrodni, jak chociażby „Dymy nad Birkenau” Seweryny Szmaglewskiej. Wśród styczniowych premier warto zwrócić uwagę na książkę „Noc, która się nie kończy”. Publikacja Andrei Pintzer zaczyna się ważnym i jakże aktualnym cytatem z Primo Levi’ego – „To jednak się wydarzyło, a zatem znowu może się wydarzyć […]. Może się wydarzyć, i to wszędzie”. Autorka na podstawie materiałów źródłowych i rozmów z byłymi więźniami przedstawia historię obozów pracy i obozów koncentracyjnych, przypominając, że miejsca masowych mordów nie zaczęły i nie zakończyły się na działaniach nazistów.

W natłoku premier o pamięci i wieloznaczności historycznej, warto zwrócić uwagę na „Drzazgę” Mirosława Tryczyka. Książka powstała w wyniku rodzinnych dociekań autora, który odkrył, że jego dziadkowie brali udział w mordowaniu niewinnych ludzi. Tryczyk postanowił drążyć dalej – wyruszył w Polskę, by światło dzienne ujrzały inne mroczne sekrety rodzinne. „Drzazga” to wstrząsająca i bardzo potrzebna książka, która pozwoliła uporać się z traumą milczenia niejednej rodziny. I być może pozwoli zrobić to kolejnym.

Premiery stycznia

Wśród reportaży nie można pominąć dwóch premier Wydawnictwa Czarne – „Przyszło nam tu żyć” i „Niegrzeczne”. Pierwszy z wymienionych tytułów to zbiór reportaży o mrocznej stronie Rosji – Rosji wykluczonych, przegranych, skorumpowanych, chorych, uzależnionych. Bohaterami książki są biorący łapówki policjanci, obojętni śledczy, uzależnieni od narkotyków bezdomni, ludzie skreśleni przez system. Nie czyta się tych tekstów komfortowo, a wszystko za sprawą perspektywy autorki, która na potrzeby swoich reportaży bardzo mocno wkracza w opisywane środowisko.

„Niegrzeczne” to najnowsza książka Jacka Hołuba, autora znakomitej książki „Żeby umarło przede mną”, poświęconej rodzicom (głównie matkom) niepełnosprawnych dzieci. Tym razem reportażysta zwraca uwagę na dzieci z zaburzeniami rozwoju, nadpobudliwością lub zmagające się z zespołem Aspergera. Punktem centralnym książki jest brak powszechnej wiedzy i zrozumienia wobec niepełnosprawnych. To książka o tym jak rozumiana jest „normalność” i jak w praktyce wygląda tolerancja i równość.

Ciekawą, choć dla polskiego odbiorcy nieco egzotyczną, premierę zaproponowało Wydawnictwo Mova (Wydawnictwo Kobiece). 29 stycznia ukazała się książka Beaty Kowalik „No pasa nada!”, poświęcona sytuacji kobiet w Meksyku. Zaczyna się od naszkicowania rysu historycznego, narodzin „maczyzmu” i rozwoju społeczeństwa seksistowskiego. Następnie Kowalik opisuje losy kilku meksykańskich kobiet, które na co dzień musza mierzyć się upokorzeniem ze strony mężczyzn. Są bowiem traktowane, jak ludzie gorszego sortu – szczególnie obrywa się kobietom, które zdecydowały się głośno mówić o swoim losie.

Ze styczniowych nowości, czytelników prozy importowanej powinny najbardziej zainteresować dwa tytuły – „Ich siła” Meg Wolitzer (tłum. Maria Zawadzka-Strączek) i „Slumberland”, autorstwa laureata Nagrody Bookera Paula Beatty’ego (tłum. Witold Kurylak). Pierwsza z nich to nowa powieść autorstwa dobrze przyjętej „Żony”. Bohaterką powieści jest Greer Kadetsky, studentka, która nie może pogodzić się z niesprawiedliwością świata. Punktem zwrotnym w jej życiu będzie uczestnictwo w wiecu feministycznym, na który zaprosiła ją Faith Frank.

W swojej nowej powieści Beatty wraca do tematów, które mu są bliskie – nierówności, dyskryminacji rasowej i identyfikacji kulturowej Afroamerykanów. Głównym bohaterem „Slubmerlandu” jest DJ Darky. Mężczyzna postanawia odszukać niezbyt popularnego awangardowego muzyka jazzowego Charlesa Stone’a. Chce go namówić na gościnny występ w jednym z jego numerów. Poszukiwania prowadzą do świeżo zjednoczonego Berlina.

Książkowe zapowiedzi lutego

W lutym możemy spodziewać się kolejnych interesujących zapowiedzi. Więcej o nich będziemy po ich premierze. Warto wymienić kilka tytułów, które zasługują na szczególną uwagę.

Bez wątpienia najgłośniejszą premierą lutego będzie kontynuacja bestsellerowej „Opowieści podręcznej” Margaret Atwood. Za „Testamenty” pisarka otrzymała w zeszłym roku nagrodę Bookera. Powieść ukaże się 27 lutego nakładem wydawnictwa Wielka Litera, w tłumaczeniu Pawła Lipszyca. Tego samego dnia ukaże się tłumaczenie jednego z najgłośniejszych brytyjskich bestsellerów ostatnich lat – „Normalnych ludzi”, autorstwa Sally Rooney. Polscy czytelnicy musieli czekać na polskie wydanie prawie 1,5 roku. Autorka za swoją powieść otrzymała Costa Book Award 2019 oraz była nominowana do Nagrody Bookera. Tematem jej książki jest znajomość ludzi pochodzących z dwóch różnych światów, którzy muszą ukrywać swoją znajomość. Jednak sytuacja zaczyna się komplikować, gdy między nimi zaczyna rodzić się prawdziwe uczucie. Książka ukaże się nakładem wydawnictwa W.A.B., w tłumaczeniu Jerzego Kozłowskiego.

Miłośnicy długich, sentymentalnych powieści na pewno ucieszą się na wieść o premierze tłumaczenia powieści Larsa Saabye Christensena. „Ślady miasta” ukażą się już 12 lutego nakładem Wydawnictwa Literackiego. „Ślady miasta” to pierwszy tom trylogii uznawanej za jedno z najbardziej osobistych dzieł norweskiego pisarza.

Zostając przy książkach kobiet, nie można przegapić premiery „Pionierek internetu” Claire Evans (tłum. Magdalena Rabsztyn-Anioł). Świat technologii zdominowany jest przez mity o geniuszach informatycznych, którzy w garażu dochodzili do przełomowych odkryć. W dyskursie o rozwoju komputerów, internetu, programów informatycznych rzadko, bądź w ogóle, nie wspomina się kobietach. To im poświęcony będzie jedna z najciekawszych premier Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wśród reportaży warto też zwrócić uwagę na dwie książki Wydawnictwa Czarne – „Kocie chrzciny”, czyli opowieść Małgorzaty Sidz o Finlandii oraz kolejną pozycję z kultowej serii Sulina – „Mołdawia. Państwo niekonieczne” Kamila Całusa.

Zebrał i opisał Kuba Krasny

Więcej interesujących zapowiedzi już wkrótce. Więcej propozycji czytelniczych znajdziecie w zakładce bestsellery.