Reklamowana jako najgorętszy thriller tej jesieni powieść Eastlanda wita czytelnika mroźnym zimowym pejzażem. Oprócz bieli nieprzyjaznego śniegu jeszcze kilka kolorów będzie towarzyszyło naszej lekturze. Zgodnie z tytułem: czerwień (“czerwony car” to przecież sam Stalin) i zieleń – bo tajemnicze oko jest okrągłym amuletem z osadzonym w centralnym miejscu szmaragdem.

Pekkala, główny bohater powieści, pochodzi z Finlandii. Jego ojciec wyobraża sobie przyszłość synów tylko w jeden sposób. Starszy powinien przynosić chlubę rodzinie w wojskowym mundurze, a młodszy ma zająć się rodzinnym domem pogrzebowym. Kiedy pierworodny zawodzi nadzieję rodzica, do Fińskiego Pułku w Moskwie zostaje odprawiony Pekkala.

Wkraczamy w świat wielkiej polityki. Bohater staje się najbliższym współpracownikiem Mikołaja II. Sprzyja mu los i… fotograficzna pamięć. Pekkala staje się lojalnym i zasłużonym sługą cara, dbającym o jego bezpieczeństwo i tłumiącym rewolucyjne zrywy.

My poznajemy jednak Fina w zupełnie innych okolicznościach, bo w 1929 roku, dwanaście lat po rewolucji. Jest teraz więźniem syberyjskiego łagru; więźniem politycznym, a więc wyjątkowo niebezpiecznym, odizolowanym od pozostałych skazańców. Mieszka we własnoręcznie stworzonej ziemiance, żywi się tym, co znajdzie. Zgodnie z planem oprawców ma w tych warunkach zginąć z głodu i zimna. Nikt nie zamierza go ani rozstrzelać, ani nawet pilnować. On zresztą nie kwapi się do ucieczki. Ekstremalne warunki czynią z niego postać podobną nieco do Robinsona Crusoe, ale też nieco do McGyvera. Jest samowystarczalny, wytrzymały i silny, w dodatku potrafi skonstruować kompas z kamienia i kilku patyków. Po dziewięciu latach niewoli pod jego lepiankę trafia młody komisarz Kirow. Za odnalezienie zwłok rodziny Romanowów i próbę ich identyfikacji Pekkala ma otrzymać największą z nagród – wolność.

Eastlandowi wyraźnie zależy na przedstawieniu obrazu epoki. Świadczy o tym zarówno kalendarium umieszczone na końcu powieści, jak i bogata, barwna strona internetowa o detektywie Pekkali. Autor stara się być wierny faktom i niewątpliwie wiarygodnie wplata losy swoich bohaterów w pejzaż okołorewolucyjnej Rosji. Powieść jest pozbawiona wiarygodności nie na poziomie odtwarzania faktów, a na poziomie obrazowania społeczeństwa i kreowania postaci – te są bowiem płaskie, jednowymiarowe, nudne. Pekkalę można by nazwać wręcz człowiekiem bez właściwości, gdyby nie był obrzydliwie prawy. Nawet towarzysz Stalin o “dziobatej, piegowatej twarzy” niezbyt wyraźnie ożywia całość. Stworzona przez Eastlanda historia fińskiego detektywa niewątpliwie ma potencjał. Zabrakło, niestety, najważniejszego – iskry.