Problem z książkami należącymi do kanonu literatury polega na tym, że nikt - poza Michałem Komarem - ich nie czyta. Kanon i  klasyka - to słowa przeklęte, zmieniające migotliwy fenomen tekstu literackiego w eksponat, przyszpilony w gablotce wiszącej w jakimś szkolnym korytarzu.

Zajmowali swój stolik na "górce" w Ziemiańskiej. Wśród nich były najgłośniejsze hetery, najlepiej ubrani warszawiacy, bogaci finansiści, arystokraci, dandysi ówczesnego świata, wielcy pisarze i artyści. Tworzyli konstelację czasami zaskakującą – Tuwim, Broniewski, Słonimski, Krzywicka, Sobański, Janta Połczyński, Boy, Szymanowski, Melcer, Stempowski, Grydzewski, Borman, Czapski, Brzechwa. Nie dało się marzyć o zostaniu pisarzem i się o nich nie otrzeć. Sprawowali wtedy władzę uzurpatorską i niepodzielną.

Fakt dokonania przez Polaków zbrodni na swoich żydowskich sąsiadach w Jedwabnem długo nie mógł się przebić do zbiorowej świadomości. Wielu, jeśli nie większość z tych, którzy mają dostęp do środków masowego przekazu, zrzucało winę na „niemieckich prowokatorów” lub sugerowało powiązanie niektórych ofiar z NKWD. Podobnie było (i wciąż jest) z pamięcią o pogromie kieleckim w 1946 roku. Do dziś dominuje pogląd o „inspirowaniu” tamtejszych wydarzeń przez „bezpiekę” lub „ruskich”. Co złego, to nie my! – takie przeświadczenie wciąż panuje w naszych głowach. Tak jakby antysemityzm w Polsce nigdy nie istniał…

Gdybym miał w najbanalniejszy sposób streścić główny problem tak fascynująco złożonej książki, jak ta, która dzisiaj omawiam, rzecz sprowadziłaby się do prostego – ale tylko pozornie – pytania: jak oddać rzeczywistość w literaturze?

Wielką, chyba największą zaletą książki Adama Zamoyskiego „Polska” jest jej przeznaczenie – pierwotne wydanie w obcych językach było skierowane do obcokrajowców, którzy mieli poznać historię Polaków i Polski. Rodzime wydanie książki pokazuje, że znajdziemy w niej również refleksje szczególnie ciekawe dla nas samych. „Polska” Zamoyskiego nie jest bowiem uproszczonym, krótkim kursem historii Polski.