Recenzja
Jak daleko może posunąć się człowiek?
W „Szympansach z Azylu Fauna” Andrew Westoll pokazuje okrucieństwo biomedycznych badań na szympansach i ich katastrofalne skutki dla tych wrażliwych zwierząt.
„Kiedy pyta się ludzi prowadzących eksperymenty, dlaczego eksperymentują na zwierzętach, odpowiadają: »Ponieważ zwierzęta są takie jak my«. Kiedy pyta się ich, dlaczego na gruncie etyki nie ma nic złego w eksperymentowaniu na zwierzętach, odpowiadają: »Ponieważ zwierzęta nie są takie jak my«”.
Pierwsze, zakrojone na szeroką skalę eksperymenty na szympansach zaczęto przeprowadzać w latach 40. XX wieku w ośrodku Yerkes. Przedmiotem badań były przede wszystkim ludzkie choroby zakaźne, wykonywano także doświadczenia z dziedziny neurologii. Dzięki eksperymentom przeprowadzanym na szympansach możliwe były także podróże w kosmos. W trakcie badań zginęło wiele zwierząt, jeszcze więcej doznało trwałych uszkodzeń mózgu, układu nerwowego bądź zostało okaleczonych fizycznie. Wątpliwości na gruncie etycznym zrodziło doświadczenie potwierdzające, że szympansy posiadają świadomość własnej egzystencji. To sprawiło, że coraz więcej instytucji zaangażowało się w walkę o prawa zwierząt.
Po dwutygodniowym kursie opieki nad szympansami w Instytucie Komunikacji między Szympansami a Ludźmi, Gloria Grow podjęła decyzję o stworzeniu azylu dla naszych najbliższych krewnych, na których przeprowadzone zostały różnego rodzaju eksperymenty. James Mahoney, od lat pracujący w nowojorskim ośrodku LEMSIP, gdzie nadzorował badania nad wirusowym zapaleniem wątroby, postanowił uchronić część szympansów przed pewną śmiercią. Kiedy Uniwersytet Nowojorski zrezygnował z badań, a LEMSIP zamknięto, wszystkie zwierzęta miały zostać wywiezione do Fundacji Coulstona, najbardziej niesławnego laboratorium biomedycznego w Ameryce. Mahoney skontaktował się z Grow i przemycił na jej farmę piętnaście chorych szympansów. Od tej pory Gloria stara się odbudować okaleczoną psychikę zwierząt, wzbudzić w nich zaufanie do ludzi, zapewnić spokojne życie i godną śmierć.
Niezwykle trudną i wyczerpującą pracę Grow z jej podopiecznymi opisuje Andrew Westoll. Kanadyjski zoolog i dziennikarz przez kilka miesięcy przebywał w Azylu Fauna na zaproszenie jego właścicielki. Brał przy tym udział w życiu farmy i bacznie obserwował jej mieszkańców. W swojej książce pokazuje całe okrucieństwo badań biomedycznych na szympansach i ich katastrofalne skutki dla tych wrażliwych zwierząt. Jego poruszający reportaż otwiera oczy na wiele etycznych zagadnień, choćby to podstawowe, czyli jak daleko w swych naukowych dociekaniach jest w stanie posunąć się żądny wiedzy człowiek?