8 maja 2013

Pod podwójną okupacją

„Obcy w domu” Raji Shehadeha to piękna i osobista opowieść o trudnych relacjach między ojcem a synem, o sytuacji narodu pozbawionego niepodległej ojczyzny, a przede wszystkim o ciągłych próbach odzyskania tego, co utracone.

 

Raja Shehadeh jest palestyńskim pisarzem i prawnikiem, a także współtwórcą organizacji praw człowieka Al-Hak. W swojej pracy, zarówno zawodowej, jak i pisarskiej, podejmuje głównie zagadnienie praw człowieka oraz sytuacji społeczno-politycznej Środkowego Wschodu. W Polsce ukazała się do tej pory tylko jedna książka Shehadeha – „Palestyńskie wędrówki”, którą w 2008 roku wyróżniono Nagrodą Orwella, zaś w 2012 nominowano do Nagrody imienia Ryszarda Kapuścińskiego.

 

„Obcy w domu” to autobiograficzna historia. Można ją czytać na dwóch płaszczyznach. Po pierwsze, stanowi ona przejmującą opowieść o życiu Palestyńczyków pod okupacją izraelską. Autor stara się zachować obiektywne spojrzenie na obie strony konfliktu – nie epatuje krytycznymi wobec Izraela pełnymi przemocy i krwi historiami, nie pisze o walkach, bombardowaniach i zniszczeniach. Dostrzega zarówno nadużycia strony izraelskiej, jak i zacietrzewienie strony palestyńskiej. Po drugie, „Obcych w domu” można czytać jako poruszające studium tragicznych przeżyć dziecka wyzwalającego się spod wpływu apodyktycznego, a zarazem charyzmatycznego rodzica. Shehadeh nie miał łatwych relacji z ojcem – doskwierała mu jego niedostępność, a wynikająca z niej potrzeba uznania i akceptacji skłaniała do podejmowania wyłącznie decyzji aprobowanych przez Shehadeha seniora. To właśnie ze względu na niego młody Raja zdecydował się studiować prawo (upragnioną literaturą zajmował się jedynie nocami), nie związał się z ukochaną dziewczyną czy wreszcie podjął pracę w kancelarii ojca.

 

Obie narracje mają wspólne cechy – dojmujące poczucie straty, tęsknotę za wiecznie nieobecnym. W wymiarze osobistym byłaby to tęsknota za ojcem i jego bliskością, drastycznie wzmocniona po jego tragicznej i niespodziewanej śmierci. W ogólnym zaś – tęsknota za utraconą niepodległością ojczyzny, a przede wszystkim za niemalże mityczną rodzinną dzielnicą, Jafą.