Toksyczny świat Fitzgeraldów

Najciekawszą nowością miesiąca jest niepublikowana dotąd w Polsce powieść Zeldy Fitzgerald „Zatańcz ze mną ostatni walc” (premiera: 19 II). Żona nie przyćmiła nigdy sławą wielkiego Francisa Scotta, ale bez jej książki pewnie nie doczekalibyśmy się jednej z najciekawszych kreacji w prozie męża, czyli Nicole Diver z „Czuła jest noc”. Jeśli gdzieś odnajdziemy amerykański międzywojenny blichtr wyższych sfer, to na pewno tu.

Alex Dumas, ten trzeci

Przyzwyczailiśmy się do tego, ze Dumasów było dwóch – ojciec i syn. Tom Reiss przypomina tego trzeciego, żołnierza armii napoleońskiej, nieustraszonego Alexa, którego życiorys nie raz przysłużył się prozie autora „Trzech muszkieterów”. W „Czarnym hrabi” (premiera: 5 II) znajdziemy i dziennikarskie śledztwo, i dokładnie odmalowaną kolonialną scenerię z XVIII wieku, i arcyciekawie przedstawiony przełom wieków XVIII i XIX na Starym Kontynencie. Najlepsze amerykańskie biografie mają to do siebie, że czyta się jak powieści. Tak właśnie jest z uhonorowaną Pulitzerem książką Reissa.

(Za) bardzo śmieszny Hitler

Timur Vermes wpadł na dobry pomysł. W powieści „On wrócił” (premiera: 12 II) Hitler wychodzi z bunkra w 2011 roku. Wszystko się zmieniło, więc musi przystosować się do nowej rzeczywistości. Radzi sobie całkiem dobrze, zupełnie jak autor z posługiwaniem się językiem nazistowskiej propagandy. Owocem jest powieść bardzo zabawna, obfitująca w slapstickowe gagi i komiczne sytuacje. Pytanie tylko, czy Vermes w uczciwy sposób wykorzystuje zbrodniarza?

Janion po raz drugi

Pierwszy tom wywiadu-rzeki Kazimiery Szczuki z Marią Janion był być może najbardziej irytującą książką, jaką czytałem w ubiegłym roku. Na godnego rywala czekał do premiery „Brudnych serc” Anny Kłys (nie sprawdzajcie nawet, jak ze świetnego tematu zrobić rzecz, której nie da się czytać, a gwarantuję, że się nie da). „Niedobre dziecię” zaczynało się ciekawie – od dzieciństwa w okupowanym Wilnie. Potem Szczuka kazała arcyzasłużonej dla polskiej humanistyki bohaterce mówić o wszystkim, co wiąże się z Krytyką Polityczną (nie byłoby w tym nic złego, gdyby nie to, że to przecież wywiad-rzeka, gatunek pokrewny autobiografii). Miejmy nadzieję, że w „Profesor Misi” (premiera: 28 II) będzie inaczej.

W cudzym pięknie

Stevenson, bohater dzieciństwa wielu pokoleń chłopców, wraca w nowej szacie graficznej. Gdybym miał dziś znów osiem czy dwanaście lat, to „Wyspa skarbów” (premiera: 28 II) z ilustracjami Innocentiego byłaby jednym z najwspanialszych prezentów, jakie mógłbym otrzymać. Jeśli możecie kupić komuś to cudo (albo i sobie), zróbcie to.

Uczeń Kotta

Teatrolog Tomasz Łubieński mierzy się tym razem z Molierem, a zarazem składa hołd swemu mistrzowi, wybitnemu poloniście Janowi Kottowi, który zasłynął „Szekspirem współczesnym”, jednym z nielicznych dzieł polskiej humanistyki II połowy XX wieku, które odniosły sukces poza granicami kraju. Jeśli termin „teatrolog” kojarzy się z jakimś fachowcem, który pisze dla pięciu czytelników, to śpieszę zapewnić, że Tomasz Łubieński jest eseistą znakomitym – nie znajdziecie tutaj naukowego dyskursu, przez który trzeba brnąć; Łubieński opowiada erudycyjnie i ze swadą. „Molier nasz współczesny” (premiera: 15 I) ukazał się wprawdzie jeszcze w styczniu, ale książka przeszła bez echa. A szkoda, bo dobry esej wart jest dużych pieniędzy. I uwagi.

Kilka innych pozycji, na które warto zwrócić uwagę:

* Patti Smith, Obłokobujanie, Czarne, 11 II – polecamy poświęcony Patti Smith tekst Piotra Jagielskiego

* Herta Muller, Nadal ten sam śnieg i nadal ten sam wujek, Czarne, 25 II – esej autobiograficzne noblistki

* Magdalena Grzebałkowska, Beksińscy. Portret podwójny, Znak, 19 II – szczęśliwie bez sensacyjnego sznytu; murowany bestseller

* Mariusz Wilk, Dom włóczęgi, Noir sur Blanc, 16 II – kolejna odsłona dzienników; bardziej intymna niż zwykle

* Binyavanga Wainaina, Kiedyś o tym miejscu napiszę, Karakter, 10 II – opowieść tubylca, czyli okazja, by wreszcie nie patrzeć na Afrykę oczyma europejskich reporterów

* Władysław Broniewski, Pamiętnik, KP, 28 II – książka-legenda, wreszcie w całości dostępna czytelnikom

* Romain Gary, Czarodzieje, Nisza – premiera miała być w styczniu, nie wiadomo, czy będzie w lutym, ale jeśli czytaliście „Obietnicę poranka”, zaczekacie na pewno; jeden z najlepszych, choć dziś już nieco zapomnianych francuskich pisarzy XX wieku