26 listopada 2012

Pisarze listy piszą

Trzytomowa edycja dzienników Iwaszkiewicza była dużym sukcesem wydawniczym. Iwaszkiewicz okazał się znakomitym diarystą, a jego dziennik – dziełem wybitnym, które dorównuje zapiskom francuskiego noblisty André Gida czy Lwa Tołstoja. Opublikowanie dzienników rozpoczęło swoisty “boom” na Iwaszkiewicza.

 

Niebawem pojawiła się biografia pisarza autorstwa Marka Radziwona, a także reportaż o Iwaszkiewiczach pióra prawnuczki pisarza, Ludwiki Włodek. Nie dziwi więc, że przypomniano czytelnikom także korespondencję pisarza i jego żony (wydaną po raz pierwszy w 1998 roku).

 

Pierwszy tom, „Listy 1922-1926”, obejmuje okres narzeczeństwa i początki małżeńskiego pożycia Iwaszkiewiczów. Podróże Anny dla „poratowania zdrowia” nadwątlonego narodzinami pierwszej córki i pobyt Jarosława w Paryżu, gdzie (pod pretekstem nauki tureckiego w paryskiej Szkole Języków Wschodnich) odpoczywał od Warszawy i poznawał tamtejszą bohemę. Częste rozłąki zaowocowały bogatą korespondencją, w której młodzi małżonkowie dzielili się wszystkim – od najnowszych, najbardziej pikantnych plotek krążących po Warszawie, poprzez sprawozdania z koncertów czy lektur, aż do finansowych czy rodzinnych zmartwień i radości. Prośba o wysłanie getrów sąsiaduje z opowieścią o wierszach Lieberta czy najnowszym koncercie Szymanowskiego, a problemy z materiałem na obicie kanapy przechodzą w małżeńskie przekomarzania. Listy te są świadectwem nie tylko głębokiej, bardzo specyficznej relacji młodych małżonków, są wiernym zapisem przedwojennego świata – Warszawy, Zakopanego, Paryża, Podkowy Leśnej i polskiej prowincji. W korespondencji Iwaszkiewiczów rzeczywistość zostaje niejako przyłapana in flagranti, utrwalona przez wytrawnych obserwatorów znakomicie władających piórem.

 

Jarosław Iwaszkiewicz zdawał sobie sprawę z wagi każdego skrawka zapisanego przez siebie papieru. Pisał do Anny: „Historia (…) zostanie w moich listach dla ciebie, które, mam tę słabą nadzieję, będą kiedyś stanowiły pokaźny tom »listów do żony«”. Sam częściowo przygotował je do druku, układając chronologicznie, wzbogacając o komentarze i przypisy. Małgorzata Bojanowska i Ewa Cieślak uzupełniły przypisy Iwaszkiewicza, identyfikując osoby, miejsca i fakty, o których mowa w korespondencji. Dzięki temu „Listy 1922-1926” są nie tylko przykładem talentu Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów, są także źródłem wiedzy na temat przedwojennego świata literackiego, relacji towarzyskich i zawodowych, losów najwybitniejszych polskich twórców, wreszcie codziennego życia Jarosława Iwaszkiewicza – jego przyjaźni, fascynacji, miłości.