Anne Applebaum, analizując powojenną sytuację Polski, Węgier czy Wschodnich Niemiec, koncentruje się na instytucjach i mechanizmach wykorzystywanych przez nowe władze. Starannie opisuje sposób, w jaki komuniści przejmowali środki masowego przekazu (szczególnie radio) i organizowali życie codzienne obywateli (np. poprzez tworzenie masowych ruchów młodzieżowych i likwidację niezależnych stowarzyszeń). Nacjonalizacja własności prywatnej czy akcje przesiedleń były kolejnymi elementami budowy nowego ładu. Autorka „Gułagu” wiele uwagi poświęca także tajnej policji działającej w każdym z państw Europy Wschodniej i wewnętrznym konfliktom pomiędzy działaczami, ukazując w jaki system wpływał zarówno na życie rządzących, jak i rządzonych.

Applebaum wykonała pracę prawdziwie tytaniczną. Przekopała się przez archiwalne materiały, które stosunkowo niedawno udostępniono badaczom. Przeprowadziła wywiady z żyjącymi jeszcze uczestnikami wydarzeń z lat 1944-1946. Zbadała listy, wspomnienia, beletrystykę. Przyjęła przy tym dość niecodzienną perspektywę, zestawiając z sobą trzy różne państwa wschodnioeuropejskie i koncentrując się raczej na podobieństwach w działaniach nowych władz i systemu niż na różnicach czy na lokalnej specyfice.

„Za żelazną kurtyną” to opowieść o tym, jak powstawał blok wschodni, w jaki sposób system totalitarny się umacniał, niszcząc dotychczasowe struktury społeczne i wolność jednostek. Opowieść, której nie można przegapić.