Recenzja
Kobiecy epos z Iranu
Powieść Shahrnush Parsipur „Tuba i znaczenie nocy” w Stanach Zjednoczonych stała się literackim wydarzeniem sezonu. Okrzyknięto ją arcydziełem i porównywano do „Stu lat samotności” Garcii Marqueza. Ta opowieść o irańskich kobietach była kolejną książką (po zbiorze „Kobiety bez mężczyzn”) Parsipur, która odniosła spektakularny sukces na Zachodzie. W zachwytach krytyków nie było przesady – „Tuba i znaczenie nocy” to książka wyjątkowa.
Parsipur zabiera czytelnika w mistyczną i emocjonalną podróż poprzez osiemdziesiąt lat historii Iranu. Opowieść irańskiej pisarki rozpoczyna się od na pozór nieistotnego wydarzenia: pewien Francuz uderza szpicrutą na ulicy Teheranu Adiba Erudytę, człowieka mądrego, świętego i poważanego. Adib zostaje zmuszony do konfrontacji z innym światem, światem Zachodu. Jego córka Tuba zostaje zaś dopuszczona przez niego do „męskiego” świata mistycznych ksiąg, mądrości i wiedzy.
To właśnie historia Tuby – najpierw młodej dziewczyny, później panny na wydaniu, żony, rozwódki, wdowy, matki, a w końcu nestorki rodu, stanowi oś fabularną monumentalnej powieści Parsipur. Przewroty polityczne, rewolucje obyczajowe, zwroty religijne i wojny poznajemy z perspektywy jednego, acz wyjątkowego, rodu; rodu mędrców i mistyczek, arystokratek i rewolucjonistów, wałkoni i intelektualistów, posiadającego mroczne tajemnice i otoczonego opieką przez niewidzialne siły. Oczywiście centralnymi postaciami opowieści Parsipur są kobiety, ich skomplikowana i nieoczywista (jak w przypadku Tuby) emancypacja, duchowość, siła i odwaga w konfrontacji ze światem mężczyzn, niezłomność.
Parsipur stworzyła epicki portret społeczeństwa. „Tuba i znaczenie nocy” to bez wątpienia jedna z najważniejszych dwudziestowiecznych irańskich powieści.
