Recenzja
Wreszcie powrót, czyli Nietzsche od nowa
Po ponad stu latach od śmierci Fryderyka Nietzschego twórczość tego niemieckiego filozofa doczekała się polskiej edycji krytycznej. Po „Narodzinach tragedii”, „Niewczesnych rozważaniach” i tomie zapisków z ostatniego okresu życia, do rąk polskich czytelników trafiają notatki Nietzschego z okresu pracy nad rozprawami, które złożyły się na dzieło „Z genealogii moralności”.
Podobno przekład starzeje się znacznie szybciej od oryginału. Polscy czytelnicy autora „Tako rzecze Zaratustra” wiedzą chyba o tym najlepiej. Pochodzące z początków XX wieku tłumaczenia autorstwa Wacława Berenta, Leopolda Staffa czy Stanisława Wyrzykowskiego są już raczej ciekawostką historycznoliteracką. Przez ponad sto lat wydawnicza propozycja Jakuba Mortkowicza była jedyną, a powstającym współcześnie przekładom brakowało często spójności czy precyzji terminologicznej. To wszystko jednak może teraz się zmienić za sprawą wydawnictwa Officyna i olbrzymiego przedsięwzięcia wydawniczego, jakim jest publikacja w języku polskim „Dzieł wszystkich”. O jakości projektu i ambicjach wydawnictwa świadczyć może komitet redakcyjny serii, w którym zasiadają tacy znawcy tematu jak Bogdan Banasiak, Zbigniew Kuderowicz, Paweł Pieniążek, Cezary Wodziński czy Mirosław Żelazny.
Do tej pory ukazał się tom 1a, na który złożyły się dwie prace Nietzschego: „Narodziny tragedii” (w tłumaczenia Pawła Pieniążka) oraz „Niewczesne rozważania” (przełożone przez Małgorzatę Łukasiewicz) i tom 13 – szkice i prywatne zapiski Fryderyka Nietzschego. Teraz do rąk czytelników trafił tom 12 „Dzieł wszystkich”, czyli nieprzetłumaczone dotąd na język polski notatki i szkice Nietzschego z lat 1885-1887. W tym okresie Nietzsche kończy pisać ostatnie części „Tako rzecze Zaratustra” i wydaje je własnym sumptem, publikuje także „Poza dobrem i złem”. Pracuje również nad swoją najbardziej systematyczną rozprawą – „Z genealogii moralności”, a przede wszystkim nad „Wolą mocy”, dziełem, którego nigdy nie zdoła ukończyć. W swoich notatkach i szkicach przeprowadza niezwykle ostrą krytykę kultury współczesnej i kondycji nowoczesnego człowieka, radykalizuje się także jego krytyka metafizyki. Pojawiają się tutaj też charakterystyczne i kluczowe dla myśli Nietzschego teorie wiecznego powrotu (czy też idąc za sugestią redaktorów serii: wiecznego nawrotu) i woli mocy. To właśnie w notatkach autor „Poza dobrem i złem” podejmuje pierwsze próby sformułowania swoich teorii, polemizuje z antagonistami i analizuje otaczającą go rzeczywistość.
Wartości „Notatek” nie sposób przecenić. Stanowią one klucz do dzieła filozoficznego Fryderyka Nietzschego, będąc swoistym, odautorskim komentarzem do najważniejszych pism.
