W dzisiejszych humanistycznych dyskusjach wiele miejsca poświęca się pochodzeniu i tożsamości. Pytaniom, czy ta ostatnia istnieje jako jednorodny, spójny konstrukt oraz o to, co tak naprawdę warunkuje jednostkę.

Tych, którzy reagują alergicznie na terminy: oniryzm, podświadomość, logika snu i tym podobne, praca Anke Feuchtenberger z alergii nie wyleczy. Wręcz przeciwnie: najpewniej ją pogłębi.

Książka Grupińskiej jest znakomitym historyczno-socjologicznym dokumentem, prezentującym obraz społeczeństwa polskiego w czasie dwudziestolecia międzywojennego, a także w czasie wojny i tuż po niej – jego różnorodność narodową, wyznaniową i kulturową.

Schemat rodzinny – tak właściwie mógłby brzmieć tytuł tej powieści. Délacourt sięga po wątki, które znamy z kultury masowej, z seriali, i przetwarza je na podobnej zasadzie: smętna biografia nieszczęśliwego bohatera kończy się optymistycznie, pogodzeniem z życiem i szansą na miłość. M jak miłość czy też raczej R jak rodzina à la française.

Trzeba prawdziwie drewnianej ręki, żeby zepsuć taki temat. Edselowi udaje się to jednak w pełni. Do końca tego reportażu historycznego dotrą tylko najwytrwalsi i najbardziej zagorzali wielbiciele opowieści o II wojnie światowej.